Embedded Files
Doqquz ruh həqiqəti
Fevral, 2024
Birinci hissə: Həyatın birjası
Pəncərədən ənənəvi Azərbaycan xalçaları ilə bəzədilmiş ailə atmosferinə günəşin ilk, zərif şüaları daxil olmağa başlayır. Doqquz bacı-qardaş babalarının çarpayısının ətrafına toplaşmışdılar. Keçmişdən xəbər və tam aydın olmayan vida aurası var idi. Rəqəmlər ilə dolu noutbukunda ən son trendləri axtararkən Orxan (Buğa) söhbəti açdı. Orxan ənənəvi Azərbaycan jileti ilə zərif kostyum geyinmişdi, öz əlyazmalarını qoyduğu dəri çantası da yanında idi. "Həyat qərarlarımızın ticarətini etdiyimiz, mənfəətə can atdığımız və itkiləri nəzarətdə saxladığımız daimi birja fəaliyyəti kimidir. Biz bu həyatın mürəkkəb oyununda sərmayəçilərik". Baxışları diaqramların əyriləri ilə qardaşlarının üzləri arasında gəzdi. Orxanın 35 yaşı var və treydinq karyerası eniş-yoxuşlarla dolu idi. O, gənc yaşlarında birjanın cazibəsini kəşf etmiş, rəqəmlərin və qiymətlərin daimi rəqsindən təsirlənmişdi. Analitik və strateji düşünməyi yaxşı bacarırdı. Stresli anlarda da sakit qalmağa meyilli idi. İllik gəliri 80 – 120 000 manat arasında dəyişirdi. Fatma ilə evlənmiş, bu birlikdən Aylin və Kərəm adlı övladlar dünyaya gətirmişdilər. İqtisadi uğura və maddi rifaha diqqət yetirməklə, daha materialist, aqnostik idi.
Balaca asılqan topu əlində oynadan, 28 yaşlı, subay Aylin (Şir) üfüqdə cavab axtarırmış kimi pəncərədən uzaqlara baxdı. "Bu da oyun deyil? Əsl oyun həyatın özüdür, elə deyil?" Onun tonunda ciddilik və uşaq marağından ibarət qarışıq vardı. Aylin böyük idman icması olan Gəncədə futbol klubunda sol müdafiyə mövqeyində oynayırdı. İllik gəliri isə 30-70 min manat arasında dəyişir.
Rəfləri tavana qədər dolu olan kitabların əhatəsində olan Fərid (Dolça) həzin bir toxunuşla cavab verdi: "Əsl birja daxili zənginlik və daha dərin məna axtarışındadır. Ruhumuz da etdiyimiz əsl sərmayələrdir". Onun sözləri sanki məkanda süzülür və zamanın özünə toxunurdu. 32 yaşlı filosof düşüncə dünyasına dərindən qarışmışdı. Onun ən mühüm təcrübəsi məna və həqiqət axtarışının təkcə intellektual səyahət deyil, həm də sevgi və əlaqənin rəhbər tutduğu emosional səyahət olduğunu dərk etməsi idi. Fərid rahat və düşüncəli təbiətini əks etdirmək üçün qəhvəyi, yaşıl və bej kimi torpaq tonlarında boş, təsadüfi geyimlər seçir. Ekzistensializm fəlsəfəsinə aludə olmuşdu. O, varlığın mənasını dərk etmək üçün son zamanlar Jan-Pol Sartr və Alber Kamyu kimi mütəfəkkirlərin əsərlərini dərindən araşdırır. Universitet professoru kimi Fəridin maaşı 5000 manat idi. Ailəli idi. Yasəməndən Elif adlı qızları var idi.
Tanrı, maddi həyat və qədər ilə bağlı müzakirələrin ortasında birdən-birə Bitkoin mövzusu gündəmə gəldi. Ozan (Oğlaq) kriptovalyuta haqqında yaranan fikirlərini bölüşməkdən özünü saxlaya bilmədi. Təşəbbüskar, riskli və strateji düşünən 40 yaşlı Ozanın Sevinc ilə qurduğu ailədən Nigar və Leyla adlı iki övladı vardır. O da Orxan kimi iş dünyasında eniş-yoxuşlar yaşamışdı. Bununla belə, onun ən mühüm təcrübəsi maliyyə uğuru deyil, əsl dəyərin peşəkar uğur və şəxsi məmnunluq arasındakı tarazlıqda olduğunu dərk etməsi idi. Aralarında yeganə şəxs idi ki, xarici ölkələri gəzib. İş dünyasında yaxşı əlaqələri olmaqla bərabər, qardaşlarını sahibkarlıq layihələrinə cəlb etməyə çalışır. Təzyiq altında sakit olmağa meyllidir, lakin daim yeni imkanlar axtarmağı da dayandırmır. Biznesini inkişaf edən biznes mühiti olan Mingəçevir şəhərində qurub və illik gəliri 70-150 min manat arasında dəyişir. Bitkoini isə biznesində faydalana biləcək fürsət kimi son zamanlar dərindən araşdırır.
Ozan: "Uşaqlar, mən maliyyə dünyasında inqilab edən bir şey - Bitkoin haqqında danışmaq istəyirəm. Bu, pulun gələcəyi ola bilər?"
Orxan: "Bitkoin? Bu, virtual puldur. Həqiqətən, bu cür valyutaya güvənirsiniz?"
Ozan: "Bitkoin sadəcə virtual pul deyil. O, blokçeyn texnologiyasına əsaslanır ki, bu da onu təhlükəsiz və şəffaf edir. Bundan əlavə, mərkəzləşdirilməmiş və banklardan və ya hökumətlərdən asılı deyil".
Arif: "Amma bundan qeyri-qanuni fəaliyyətlər üçün də istifadə olunur, elə deyil? Çirkli pulların yuyulması və dələduzluqla bağlı məlumatlar var".
Ozan: "Məncə, üstünlüklər mənfi cəhətlərdən daha çoxdur. Bu, maliyyə azadlığı və müstəqillik vəd edir".
Əsli: "Pul, istər rəqəmsal, istərsə də fiziki, bizim dəyər qavrayışımıza təsir edir. Sizcə, pulumuzun hansı formada olmasından daha çox puldan necə istifadə etdiyimiz önəmli deyil?"
Bitkoin ilə bağlı müzakirə ailə daxilindəki fikirlərin müxtəlifliyini əks etdirirdi. Ozan inqilabi cəhətləri vurğulasa da, digər bacı-qardaşların qayğıları fərqli perspektivlər gətirdi. Qızğın müzakirələr zamanı məlum oldu ki, həyatın birjası təkcə maliyyə investisiyalarından deyil, həm də ailənin bir-biri ilə paylaşdığı dəyər və inanclardan ibarətdir.
İkinci hissə: Sirrlər
Babanın kölgəsi ailə səhnəsinə düşdükcə atmosfer qatılaşdı. Keçmişi qaranlıq sirlərə bürünmüş Turab (Əqrəb) həqiqəti etiraf etmək qərarına gəlib. Adətən qətiyyət ifadə edən dar təbəssümü olsa da bu gün sanki sakit idi. Belə gündə belə gözə dəyməyən, tünd rəngli paltar, bəlkə də kamuflyaj üçün qara papaq taxmışdı. Düşüncəli şəkildə "Bəzən acgözlükdən yox, zərurətdən, sağ qalmaq üçün oğurluq edirik. Həyatın öz qaydaları var və biz onlarla rəqs edirik", deyə sözə başladı. Turabın 32 yaşı var idi, hiyləgər, gizli, risk almağa hazır olan biri idi. Ailəsi var idi. Həyat yoldaşının adı Zeliha, oğlunun adı Efe və qızının adı Ayşə idi. Bakıda insanların sıx olduğu məhəllələrdə cibgirlik üzrə ixtişaşlaşmışdı. Şəki kimi tarixi şəhərlərdə qiymətli əşyalar oğurlamaq üçün turistlərlə zəngin yerləri seçirdi. Arada da qiymətli malların və avadanlıqların yerləşdiyi Mingəçevirin iş bölgələrində fəaliyyətdə olurdu. İş olmayanda məcbur kənd bazarlarında da fəaliyyət göstərə, orada izdihamın içində gözdən itməyə cəld imkanlar tapa bilirdi. Ayda ortalama 1000 – 4000 manat arasında qazana bilirdi.
Qadir (Oğlaq) ciddi sifətlə və bir az da şübhə ilə qarışmış baxışları bir addım irəli atıldı. Sözlərini ifadə edərkən, onun davranışı avtoritet və daxili iğtişaşların qarışığını ifşa edirdi: "Tale hökm edə bilər, amma seçimlərimiz xarakterimizi formalaşdırır. Hər birimiz öz hekayəmizi yazırıq". Onun sözləri otaqda süzülən sakit bir hökm idi. Ədalətli, düşüncəli və məsuliyyətli Qadir evil idi, Elif adlı bir qızı və Əmr adlı bir oğlu var. Bakıda məhkəmədə hakim işləyirdi və 7500 manat maaş alırdı. Ədalətli, düşüncəli və məsuliyyətli idi.
Bacı-qardaşlar bir-birlərinə açılıb, ruhlarını etiraf edərkən, canlı dialoqlar yaranırdı. İşsiz, subay və 30 yaşlı Elif (Xərçəng) ümidsizcəsinə həmişə ədalətli olmayan dünyada bir yol axtarırdı. Etibarsızlıq və dünyada özünə yer axtarmaq çətinlikləri ilə mübarizə aparmışdı. Lakin onun ən mühüm təcrübəsi öz gücünü kəşf etmək və ona həqiqi çağırışını tapmaqda kömək edən bacı-qardaşlarının dəstəyi idi. Xasiyyətcə yaradıcı, uyğunlaşa bilən və inadkardır. Ümid və təşviq mənbəyi kimi dini inanclarda da təsəlli və dəstək tapır.
Qanun keşikçilərinə ən çox ehtiyac olan təlaşlı Bakıda inspektor işləyən Arif (Əqrəb), vicdanını sınağa çəkən mənəvi çıxılmazlığa düşdü. 38 yaşlı və ayda 5900 manat alan Arif, karyerasında əxlaqi dilemmalar yaşayıb, tez-tez vəzifə və şəxsi vicdan arasında qalıb. Onun ən mühüm təcrübəsi ədaləti qanunlarda tapmağın həmişə asan olmadığını, çox vaxt fərdi mülahizələr tələb etdiyini dərk etməsi idi. İntizamlı və nəzakətli Arif, Zəhra ilə ailəlidir və Əli, Mələk, Can adlı övladları var. Mütəfəkkir və xəyalpərəst olan 33 yaşlı və subay filosof bacı, Əsli (Əkizlər) düşüncələrin gücü üzərində mövqe tutdu. Reflektiv, intellektual və empatik şəkildə danışmağa başladı: "Bəlkə də əsl ticarət sahib çıxdığımız və paylaşdığımız ideyalardadır. Reallığımız özümüzə danışdığımız hekayələrlə formalaşır". Onun baxışları düşüncə məkanının sonsuz imkanlarına doğru uzanırdı. Əsli özünün kəşf və düşünmə dövrünü keçmişdi. Onun ən mühüm təcrübəsi düşüncə gücünün reallığı formalaşdıra biləcəyini və daxili harmoniya axtarışının bilik axtarışı qədər vacib olduğunu dərk etməsi idi. Zəngin tarixə və mədəni əhəmiyyətə malik Naxçıvan şəhərində, universitetdə etik fəlsəfə sahəsində tədqiqatlar aparır, əxlaq, ədalət və insan haqları məsələlərini araşdırır və dərs deyirdi. Tədqiqatçı və professor kimi Əslinin maaşı 5800 manatdır.
Üçüncü hissə: Həyatın həqiqəti
Qaranlıq yavaş-yavaş düşərkən bacı-qardaş yenidən babalarının çarpayısının başına yığışdılar. Hava gərginliklə dolu idi və alacaqaranlıq Gəncə şəhərini sakit bir işıqla bürüdü.
Pərdələr yarı bağlı idi və Alı baba yatağında dinc şəkildə dincələn zaman yumşaq axşam işığı otağa süzülürdü. Baba sadə, ağ çarşafla örtülmüş çarpayısında uzanmışdı. Onun geyimi sadədir - açıq bej rəngli köynək və yumşaq şalvar. İllər onun üzündə iz qoyub, dərin qırışları zəngin həyatından bəhs edirdi. Onun gümüşü saçları bir az qaralmış dərisi ilə incə kontrast yaradır. Bədəninin zəifliyinə baxmayaraq, üzündən həyat təcrübələri ilə formalaşan sakitlik və ləyaqət yayılırdı. Ancaq zamanla yorulan gözləri ətrafına toplaşan ailəsinə sevgi dolu baxır. Baba sadə görkəmində ömrü boyu ötürdüyü müdrikliyi və məhəbbəti təcəssüm etdirir.
Əsli: "Baba, hamımız buradayıq. Sən tək deyilsən".
Alı kişi: "Uşaqlar, vaxt gəlib. Amma mən ürəyimdə rahatlıqla ayrılıram. Sevginiz həyatımı doldurdu".
Babanın əlindən tutan bacı-qardaşların gözlərindən yaş axırdı. Bu an həm kədərli, həm də gözəl idi - sevgi və minnətdarlıqla dolu bir vida.
Arif: "Baba, sən bizə o qədər ağıl, sevgi vermisən ki, həmişə qəlbimizdə yaşayacaqsan".
Baba: "Unutmayın, uşaqlar, ailə sizin ən böyük sərvətinizdir. Birlikdə qalın, bir-birinizi sevin və möhkəm olun".
Mədəniyyət tarixi ilə tanınan Şəki şəhərindəki universitetdə fəlsəfədən dərs deyən, Fərid sakit səlahiyyətli səsi ilə yavaş-yavaş danışdı: "Bilik bizə həyatın zülmətində yol göstərən işıqdır. Təhsil bizim əsl pul vahidimizdir və o, bizə daha dərindən dərk etməyə qapılar açır". Əsli əlavə etdi: "Həyat haqqında həqiqət bizim seçimlərimizdə üzə çıxır. Hər an qədərimizi formalaşdırır. Kim olduğumuzu seçmək varlığımızın mahiyyətidir". Onun sözləri simfonik səslər kimi görünürdü, həyatın mahiyyətini ahəngdar kreşendoda ələ keçirirdi. Bu gün də qazanc əldə etməyə çalışan Orxan başa düşdü ki, əsl xoşbəxtlik təkcə onun ekranındakı rəqəmlərdə deyil. Əxlaqdan sərhədlər axtaran polis qardaş qərarlarının insanlığı ilə təsəlli tapdı. Aylin təbəssümlə əlavə etdi: "Həyatın oyunu yarış deyil, ortaq macəradır. Varlığımızın mahiyyəti hər ötürmədə, hər qoldadır. Bizi birləşdirən oyunun özüdür". Onların təbəssümlərində həyatın oyununda birlikdə yaşadıqları bütün qələbələri xatırladırdı.
Ulduzlar səmanı zəbt edərkən, babalarının son nəfəslərində bacı-qardaşlar həyatın keçiciliyini anladılar. Enişli-yoxuşlu yollarla onlar sevgi, qədər və müxtəlif ruhun növləri haqqında həqiqəti öyrəndilər. Həmin bu gün onlar anladılar ki, əsl xoşbəxtlik insan olmağın daha dərin mənalarını dərk etməkdədir və birlikdə davam edəcək səyahətləri həyatın sonsuz mürəkkəb təbiətini hər təfərrüatı ilə ələ alan bu qiymətli günün anı ilə davam edəcəkdir.
Google Sites
Report abuse